Zie je het voor je? Warp-speed lijkt een eenvoudig spel. En dat is het ook. Maar wat kun je hier uithalen? Verbazingwekkend veel: dit spel helpt je snel de namen van de gezinsleden te leren kennen èn tevens een beeld te vormen van de manier waarop binnen het gezin naar elkaar geluisterd wordt en wordt overlegd, hoe gereageerd wordt op elkaars voorstellen, hoe besluiten genomen worden, hoe vast of flexibel er wordt gedacht, hoe met tijdsdruk wordt omgegaan, hoe wordt samengewerkt, of iemand de leiding of coördinatie op zich neemt (en hoe), of het gezin zich als hechte groep opstelt of ‘een muur is met gaten’. Is het niet haast ongelooflijk met hoe weinig middelen je zoveel kunt verhelderen? En dan hebben we het nog niet over de nabespreking gehad.

Na het spel ga je buiten het speelveld evalueren en kun je terugkoppelen wat jou is opgevallen. Vervolgens kan het gezin zelf aangeven wat dat voor hen betekent en wat zij daar mee willen. Afhankelijk van hun wensen; van wat zij zien als aandachts- of werkpunten, kun je verder gaan met een spel dat inhaakt op dat aspect of kies je een spel dat meer zicht biedt op de onderlinge communicatie en/of de kwaliteiten binnen dit gezin.

Waarop richt je je?

Doordat je binnen de werkruimte onderscheid maakt tussen ‘het speelplein en de zijlijn’[1] wordt het mogelijk gericht een aantal sociale vaardigheden te trainen. Zoals bijvoorbeeld flexibel wisselen tussen associëren (inleven) en dissociëren (afstand nemen), verschillende standpunten innemen en reflecteren. Dit wordt bevorderd door de structuur van de werkruimte, nog ongeacht het spel dat je speelt of wat je achter de zijlijn doet. Het enige dat nodig is, is dat je er als spelleider voor zorgt dat op de juiste momenten in en uit het speelveld wordt gestapt.

Voor het ‘speelplein’ kun je doelgericht spelvormen kiezen. Zo kun je teambuildingsspelen gebruiken om 1. zicht te krijgen op gezinsprocessen en 2. om gezinsleden hun kwaliteiten verder te laten ontwikkelen op diverse gebieden. Bijvoorbeeld luisteren, elkaar informeren, vragen stellen, overleggen, plannen, samenwerken, besluiten nemen of afspraken maken en die evalueren. Spelvormen uit theatersport bieden (oefen)mogelijkheden op het gebied van losmaken, concentreren, vertrouwen, accepteren en ondersteunen, (fysiek) contact maken, improviseren en samenwerken.

Bij het verankeren van het speelplein en de zijlijn, leer je iedereen dat ze om een time-out kunnen vragen. Roepen van bijvoorbeeld “tingeling” wordt het signaal voor iedereen om naar de kant te lopen. Dit kan tussentijds gebruikt worden wanneer iemand een keuzemoment in wil lassen, wanneer het spel vastloopt of iemand iets als vervelend ervaart. Iedereen is dan in staat het spel te onderbreken. Achter de zijlijn wordt nagegaan wat er speelt. Door de gezinsleden zèlf of door jou. Is er iets onduidelijk, wordt dat opgehelderd. Mogelijke scenario’s voor het verdere spelverloop worden bedacht. En de gezinsleden spreken af hoe ze verder willen.

Wanneer het spel is vast gelopen doordat iemand in de spelsituatie bepaalde vaardigheden of vermogens mist, kun je als spelleider kiezen: 1. schakel je over naar een ander spel waarbij iemand die vaardigheid kan oefenen of 2. neem je de rol van therapeut aan? In het laatste geval doe je achter de zijlijn een NLP-techniek om dat vermogen bij die persoon op te roepen of die vaardigheid via bijvoorbeeld een rolmodel eigen te laten maken. Je kunt ook een interventie doen waarmee je een belemmerende overtuiging (waardoor iemand denkt dat hij iets niet kan) verandert of een innerlijk conflict oplost. Stel dat iemand flexibiliteit mist, dan kun je bijvoorbeeld overschakelen naar ‘het kleine stemmetje’ uit theatersport of je zet een NLP-techniek in om dit vermogen te activeren aan de hand van een situatie/moment waarin die persoon hier wèl over beschikte.

Is de spelactiviteit ten einde, dan bespreek je na achter de zijlijn. Hoe verliep het? Wie is er tevreden? Wat ging goed? En wat kan beter? Wat voor conclusies trek je hieruit? Wat heb je geleerd? En hoe ga je dat gebruiken in het dagelijks leven? Wat vond je dat iemand heel goed deed? En kun jij dat nu ook zo doen?