NLP-vooronderstellingen als nieuwe gezinsspelregels

Mireille (18) begint direct te huilen wanneer ze “mijn moeder” zegt. Haar moeder doet bot. Eerder in ons gesprek heeft ze verteld dat ze een hele botte rij-instructeur had, maar zijn botte opmerkingen kon ze altijd makkelijk naast zich neerleggen. “Wat is het verschil tussen je rij-instructeur die bot doet en je moeder die bot doet?” vraag ik haar. “Als mijn moeder iets zegt, dat is wel iets anders! Dat is mijn MOEDER!” antwoordt ze.

“Dat doe je expres om mij te pesten”, is vaak een reactie van een gezinslid op iets dat iemand doet. Hoe komt het dat we -juist in de relaties met mensen waar we veel om geven- zoveel pijn, verdriet en teleurstelling ervaren? Hoe kan het dat we juist vervelende opmerkingen van vrienden, bekenden en onbekende mensen makkelijker naast ons neerleggen, dan dingen die familieleden zeggen? Een interessant raadsel.

Zoals gezegd, kunnen we het totale gezinsleven opvatten als spel. Een spel met rollen, spelregels en speelruimte. Gezinnen zijn zich maar zeer ten dele bewust van de spelregels       die zij hanteren. In hun samenspel ervaren zij regelmatig pijn, verdriet en teleurstelling. Met opmerkingen als: “Je maakt me verdrietig!” en “Je stelt met teleur!” wordt de verantwoordelijkheid voor het verdrietig worden en teleurgesteld raken bij de ander neergelegd. Maar hoe kan ik jou teleurstellen? Kan ik jou wel teleurstellen? Of werkt het andersom? Jij kunt teleurgesteld in mij raken. Maar daar moet je zelf wel wat voor doen. Daarvoor is het nodig op een bepaalde manier verwachtingen te creëren, op een bepaalde manier te kijken naar wat ik doe. En moet je tevens op een bepaalde manier conclusies daaruit trekken. Anders raak je niet teleurgesteld.

Wanneer een kind met zijn studie stopt, is het een feit dat het met die studie stopt. Maar wat betekent dat? Is het een moedige daad? Is het een teken van gebrek aan doorzettingsvermogen? Of neemt het kind juist de volle verantwoordelijkheid voor zijn toekomst? Als ouder kun je je hier ongerust over maken, of juist blij. Je kunt je teleurgesteld voelen, of juist trots. Maar jíj bent degene die daarover beslist.

De meeste mensen realiseren zich dat niet. En regelmatig gaat dat ten koste van een plezierig gezinsleven. Dat maakt het interessant om twee NLP-vooronderstellingen als gezinsspelregels te introduceren: 1. “elk gedrag heeft een positieve intentie en was ooit iemands beste keuze” en 2. “De betekenis van je communicatie is de reactie die je oproept. (En niet wat je bedoelt).”

Stel dat gezinsleden uitgaan van het idee: “elk gedrag heeft een positieve intentie en was ooit iemands beste keuze”. Wat verandert er dan in de manier waarop zij op elkaar reageren? Schets bij de volgende kwesties eens twee scenario’s: één ‘gewone’ en één waarbij je er vanuit gaat dat de gezinsleden geloven dat ieder gedrag een positieve intentie heeft en op dat moment iemands beste keuze was. Hier komen ze: als een zoon de kop van de pop van zijn zus uittrekt, wat doet die zus dan? En hoe reageren hun vader en moeder daarop? Wanneer een dochter haar broer knijpt, wat is dan de reactie van de ouder die dat ziet of hoort? Als één van de kinderen besluit te gaan werken, hoe reageren de ouders dan? En wat als zoonlief zijn moeder uitscheldt?