Voor wie ga je? Sinterklaas, Zwarte Piet of de Schimmel?

Motiveren in het licht van Sinterklaas

Henriette Mol

Violet (9) weet allang hoe Sinterklaas door volwassenen in leven wordt gehouden. Maar vanaf het moment dat de Goedheiligman aan land gegaan is, zingt ze enthousiaster Sinterklaasliedjes dan wie dan ook. Ze leidt aan ‘Schimmelmotivatie’, zouden we kunnen zeggen. Bas (4) zingt het liefst ‘Sinterklaas kapoentje’. Als het moet tenminste. Want als zijn moeder niet zou zeggen: “Bas, als je geen liedje zingt, krijg je ook niks in je schoen.” zou hij er niet aan denken. Bas’ moeder maakt gebruik van het Zwarte Pietprincipe. Maartens zus (7) probeert Maarten te motiveren volgens het Sinterklaasprincipe: “Maarten, als we mooi liedjes gaan zingen, krijgen we misschien wel iets in onze schoen.”

We kennen allemaal het principe ‘wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe’. Sommige ouders halen er kort voor 5 december daadwerkelijk de Sint en zijn makker bij om hun kinderen te motiveren. “Als jij zo vervelend doet, neemt Zwarte Piet jou mee in de zak!” dreigen ze. Of “Als je je bord niet leeg eet, dan krijg je vast niks in je schoen”. Dreigen door straffen in het vooruitzicht te stellen, noemen we het Zwarte Pietenprincipe. Kinderen motiveren door ze een beloning voor te houden, heet dan logischerwijs het Sinterklaasprincipe. We zouden van ‘Schimmelmotivatie’ kunnen spreken wanneer iemand van binnenuit gemotiveerd is om iets te doen. Net zoals Violet zingt omdat ze er plezier in heeft. De term ‘Schimmelmotivatie’ is me ingegeven door kinderen die een wortel klaar leggen voor de Schimmel van Sinterklaas omdat ze van paarden houden. Ze doen dat uit eigen beweging en niet omdat ze er een beloning van Sinterklaas voor verwachten of omdat ze een straf van Zwarte Piet willen ontlopen.

Schimmelmotivatie staat bij psychologen bekend als ‘intrinsieke motivatie’, wat gedefinieerd wordt als: de neiging tot het leveren van inspanningen, die voortkomt uit de verwachting zelf genoegen te zullen beleven aan (een kick te krijgen van) het werken aan en het voltooien van een product. ‘Product’ kunnen we een beetje breed zien. In dit geval is het gezongen lied het product; een niet-materieel product.

Naast intrinsieke motivatie onderscheiden we ‘extrinsieke motivatie’: de neiging tot het leveren van inspanningen, die voortkomt uit de verwachting dat door het maken van het product een beloning kan worden verkregen of een straf kan worden ontlopen.

Het Sinterklaasprincipe en het Zwarte Pietprincipe zijn dus beide vormen van extrinsieke motivatie: het Sinterklaasprincipe stoelt op beloning, het Zwarte Pietprincipe op straf.

Hoewel Sinterklaas maar twee weken per jaar in ons land is, wordt zijn belangrijkste opvoedingsregel ‘wie zoet is krijgt lekkers, wie stout is de roe’ het hele jaar door op veel plaatsen nageleefd. Niet alleen in gezinnen en scholen proberen we kinderen volgens deze regel te motiveren. Binnen tal van organisaties zijn belonings- en sanctiemethoden de meest gehanteerde motivatiemiddelen voor werknemers en medewerkers.

Helaas levert extrinsieke motivatie niet altijd de gewenste resultaten op. Hoe dat komt, wordt duidelijk wanneer we ons verdiepen in de inzichten die Teresa Amabile verkreeg tijdens haar onderzoek naar motivatieaspecten die bij creatief werk een belangrijke rol spelen (Amabile, 1983). Deze inzichten bieden houvast in het zoeken naar manieren om in te spelen op kinderen met ‘motivatieproblemen’. Zo zullen we beter begrijpen hoe kinderen -vóór ze naar school gaan- zich een aantal complexe vaardigheden eigen weten te maken, zoals zitten, kruipen, lopen en praten. Hoe het komt dat een aantal van die nieuwsgierige onderzoekers tijdens hun schoolcarrière steeds minder geïnteresseerd raakt. En wordt het duidelijk waardoor sommige kinderen harder gaan werken als de ‘eindstreep’ in zicht komt, terwijl andere kinderen meer moeite krijgen aan de slag te blijven naarmate hun werk vordert.

Hoor wie klopt daar… laten we eens kijken naar een aantal dimensies die we kunnen onderscheiden als we inzoomen op ‘motiveren’.

Pagina's: 1 2 3 4 5 6

Volgende pagina

 

Reageren is niet mogelijk.